Η Ιερά Μονή Παντοκράτορος είναι κτισμένη πάνω στη θάλασσα, στη Β.Α. πλευρά του Αγίου Όρους. Ιδρύθηκε στα μέσα του 14ου αι. από τον μέγα στρατοπεδάρχη Αλέξιο και τον αδελφό μέγα πριμικήριο Ιωάννη.
Το Καθολικό της Μονής είναι αφιερωμένο στην Μεταμόρφωση του Σωτήριος (6 Αυγούστου) και έχει τοιχογραφηθεί από τον Ναουσαίο αγιογράφο Ματθαίο Ιωάννη το 1854. Εκεί είναι θαμμένοι και οι δυο κτήτορες της Μονής. Μετά την πτώση της αυτοκρατορίας, η Μονή ενισχύεται οικονομικά από ηγεμόνες παραδουνάβιων χωρών. Το 1773 και πρόσφατα στα 1948, έγιναν δυο μεγάλες καταστρεπτικές πυρκαγιές .
Η Μονή Παντοκράτορος έχει συνολικά 15 παρεκκλήσια με σπουδαιότατο εκείνο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Από τα Κελλιά της Μονής ξεχωρίζουν του Ραβδούχου, πιθανώς του 10ου αι. και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που ονομάζεται ‘Άξιον Εστι, απ’ όπου και η ομώνυμη θαυματουργή εικόνα.
Το Καθολικό διαθέτει μια μεγάλη συλλογή φορητών εικόνων, εκκλησιαστικών σκευών και κειμηλίων. Από τα κειμήλια ξεχωρίζουν, ένας επιτάφιος, τμήμα της ασπίδας του Αγ. Μερκούριου και τεμάχια Τίμιου Ξύλου. Εκεί βρίσκετε η θαυματουργή εικόνα ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΓΕΡΟΝΤΙΣΣΑ. Στη βιβλιοθήκη της Μονής φυλάσσονται 350 χειρόγραφα και πάνω από 3.500 βιβλία.
Η Μονή Παντοκράτορος κατέχει την έβδομη θέση στην ιεραρχία των ιερών μονών του Αγίου Όρους. Τα δυναμικό της ανέρχεται σε δέκα πέντε μοναχούς που εγκαταβιώνουν εντός μονής και περίπου σαράντα στα εξαρτήματά της.
Έχει εξαρτήματα την κοινοβιακή Σκήτη Προφήτου Ηλία, δύο Καθίσματα, έντεκα Κελλιά, από τα οποία πέντε στις Καρυές και σαράντα καλύβες από τις οποίες τριάντα οκτώ στη περιοχή της Καψάλας. Η Μονή μετατράπηκε σε κοινόβιο το 1993 με σιγίλλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Δημητρίου.
Φωτογραφίες: Wikipedia